Joost de Vries

Het duurde even voor ik begreep hoe dit boek opgebouwd was. Mijn eerste indruk was dat elk hoofdstuk een nieuw verhaal was maar langzaamaan kwam ik er achter dat de verhalen van deze mensen allemaal elkaar ergens raken, de ene wat meer dan de ander. Zo worden bepaalde gebeurtenissen vanuit verschillende belevingen weergegeven wat ik altijd wel wat vind hebben.

Helaas zijn de mensen die in dit boek beschreven worden voor mij niet boeiend. Ik herken bijvoorbeeld niets in de ambities en levenskeuzes van deze personages. En mocht er al vertwijfeling te bespeuren zijn dan blijft dit heel oppervlakkig.
Voor mijn gevoel is het dan ook meer door het hoofd dan door het hart geschreven. Met soms ook nog bewust gevat willen zijn en veelvuldig gebruik maken van te slimme metaforen. Oftewel té intelligent om van vlees en bloed te worden. En dat vind ik het jammer want de schrijver zelf vind ik een sympathiek persoon.

Nog een ander groot nadeel vind ik het noemen van namen van hedendaagse bekende mensen. Hiermee is het boek nu al vreselijk gedateerd terwijl het net uit is. Wanneer die namen eruit waren gelaten, was er voor de gebeurtenissen in de levens van de personages niets veranderd.

Dan toch nog een positief punt en dat is dat het in een fijne taal is geschreven waardoor het makkelijk wegleest.… (més)

Wederom een boek van Das Mag Uitgevers dat ik door mijn boekenabonnement in de brievenbus aantrof. Dit keer en boek van Joost de Vries die ik ken van de podcast Boeken FM (https://soundcloud.com/boekenfm) waarin hij samen met Ellen Deckwitz en Peter Buurman boeken bespreekt. Daar vind ik hem zeer sympathiek overkomen waardoor ik me kon voorstellen dat een tekst van zijn hand mij ook wel ging boeien.

Echte pretentie is een essay over waarom het zo irritant is en waarom we niet zonder kunnen, zoals de ondertitel van het boek luidt. Tot mijn eigen verbazing kon mij dit onderwerp helemaal niet boeien. Ik die anders altijd zo'n brede belangstelling heb. Het deed me afvragen of ik misschien in een wat al te sombere stemming aan het belanden ben. Of dat ik aan het afvlakken ben door de gebeurtenissen in de wereld die ik niet te diep in me wil laten doordringen. Of dat ik in een fase terecht ben gekomen waarin ik alles aan het kapot relativeren ben. Ik ben er niet uitgekomen.

Maar wat ik wel merkte was dat ik het heel gezellig vond om dit essay te lezen. Het verhaalt onder andere over het leven van Susan Sontag en Karel van het Reve, levens die mij wel kunnen boeien. En door de manier waarop Joost de Vries er over schrijft, lijkt het alsof hij met een kop koffie en een pak koekjes tussen ons in, enthousiast vertelt over wat hij net heeft ontdekt. Het is denk ik ook zijn enthousiaste en oprechte worsteling met het onderwerp waardoor het aangenaam is om te lezen. Eens geen betweter die weglaat wat hem niet uitkomt maar iemand die zijn onderwerp ook van die kanten belicht waar hij onzeker van wordt. Wat dat betreft hoop ik dat Joost de Vries een trend zet en dat velen hem zullen volgen.… (més)

‘De republiek’ start met heel veel vaart en intrigeert onmiddellijk door de buitenissige figuur van Josip Brik, professor ‘Hitler-studies’, een exuberant man gewapend met een bizarre vorm van humor. Met zijn secondant Friso De Vos (niet toevallig een verhaspeling van de naam van de auteur) en diens vriendin Pippa vormt hij een geestelijke driehoeksverhouding die staat voor een heel intense interactie, vol met ironisch-sarcastische verwijzingen naar zowel de hogere cultuur (Proust, Joyce etc) als naar de populaire cultuur ((de films en tv-series van het moment, muziekhits, de game-wereld enz.).
Maar dan overlijdt Brik, door een stom ongeval, en vervelt het verhaal tot een opeenvolging van scenes rond verteller Friso. Ik ga de intrige hier niet uit de doeken doen, want die is onnavolgbaar en regelmatig ronduit absurd. De Vries blijft de cultuurreferenties op elkaar stapelen, maakt schalks het academisch wereldje belachelijk, haalt de truuk van de persoonsverwisseling uit die zoals altijd tot hilarische toestanden leidt, schotelt een pastiche van het “Derde Man”-verhaal van Graham Greene voor (inclusief de setting in Wenen), en laat hoofdpersonage Friso in paranoïde situaties belanden waaruit hij zich nog onmogelijk lijkt te kunnen redden.
Kortom, “De republiek” heeft heel wat te bieden. Maar om eerlijk te zijn: ik vond het een draak van een boek. Af en toe is de humor spits en zijn de referenties intrigerend, maar het buitelt allemaal wat over en door elkaar. "Trop is teveel’ is in onze contreien een bekend gezegde, en De Vries is echt wel de weg van het ‘teveel’ op gegaan, wat me bij de term ‘postmoderne schelmenroman’ bracht, al besef ik dat die vlag ook de lading niet helemaal dekt. De auteur geeft zeker blijk van een uitzonderlijke eruditie (al zitten er wat uitschuivers in zijn historische referenties). Maar als je er achteraf op terugblikt, dan blijkt de centrale verhaallijn (“wat na Brik”?) maar een sof; ook de rode draad van het liefdesverhaal tussen Friso en Pippa blijft weinig vlees aan het been te hebben.
De enige diepere grondlaag die ik kon ontdekken draait rond het belang én de efficiëntie van fantasie, de verbeelding als middel om aan de lastige werkelijkheid te ontkomen. Hoofdfiguur Friso verliest zichzelf geregeld in die fantasieën, en past ze zelfs in die mate toe dat je op het eind de indruk hebt dat zijn hele verhaal zelf wel eens een puur verzinsel zou kunnen zijn. So what? Ik heb de indruk dat De Vries als een lefgozer door het cultureel en literair landschap loopt, wat op zich misschien vermakelijk is, maar eigenlijk niet boeit. Hopelijk kunnen we dit later zien als een jeugdwerk, waar de auteur – die dus wel wat in zijn mars heeft – zich van distancieert ten voordele van veel beter materiaal.… (més)