Le cœur me fend,
Mon trésor,
A la seule pensée
Que j’ai -
Peut-être -
Trouvé des mots
Pour le dire.
(explicit).

J’ai écouté ce texte sans rien en savoir au préalable sinon que j’avais aimé David Grossman dans [Une Femme fuyant l’annonce] et que j’étais restée hermétique à [Un cheval entre dans un bar]. Et ce texte m’a soufflée. L’écouter plutôt que le lire, pour cet auteur qui vient du milieu du théâtre, a été une bonne idée car cette écoute m’a permis de m’immerger dans le texte, de l’écouter d’une traite, en apnée, sans reprendre mon souffle, d’en sentir toute la poésie douloureuse parce que lue et incarnée par des voix.
Bien sûr, quand on connaît cet auteur, il est difficile d’ignorer son combat en faveur de la paix entre Israël et la Palestine et le fait qu’il ait perdu un de ses fils dans le conflit qui oppose ces deux forces. Ce texte qui met en scène et donne la parole à des parents qui ont perdu leur enfant, et ce quelle qu’en soit la raison, maladie, accident, guerre, est donc une œuvre qui se nourrit de la propre douleur de l’écrivain, même si c’est un texte hautement allégorique, une véritable œuvre littéraire et poétique, qui tente de dire le deuil contre nature, l’absence intolérable. Le cordonnier, la sage-femme, la ramendeuse de filets ou le centaure-écrivain réagissent tous à leur manière, faisant un kaléidoscope des possibles, dans un texte polyphonique qui ressemble à une fugue, autant au sens de l’œuvre musicale que de la fuite.
C’est un texte poignant sur le deuil d’un enfant. Je l’ai lu peu de temps après un décès dans ma famille (douloureux, mais beaucoup plus « dans l’ordre des choses » si je peux dire) et il a peut-être raisonné plus fort en moi à cause de cela, mais c’est un texte absolument merveilleux, d’une douleur acceptée, intrinsèque, impossible à effacer. Un livre qui ne choisit pas entre acceptation et révolte, qui mêle tous les moments du deuil pour en faire un texte difficile à lire du fait de l’immense tristesse qui en sourd, mais aussi, étrangement, un texte lumineux, d’une lumière noire et discrète, mais un texte que je crois pouvoir tout de même qualifier de lumineux.

Rouwlyriek: het is altijd een delicaat genre, want het vervalt zo gemakkelijk in goedkoop zelfbeklag, oppervlakkig gewauwel, of een overdramatische toonzetting. Grossman schreef dit boek vijf jaar na de dood van zijn zoon Uri, die sneuvelde in de korte Israelisch-Libanese oorlog van 2006. Precies om de valkuilen van rouwlyriek te vermijden, koos hij voor een bijzondere stijl die het midden houdt tussen een theaterstuk en pure poëzie, of misschien zeg ik beter: poëtisch theater, of theatrale poëzie?
Mensen lopen plots weg van hun thuis, hun bezigheden, en gaan op zoek naar hun al langer verloren zoon of dochter; ze vinden elkaar zelfs in een soort van karavaan op zoek naar ‘daar’ waar hij/zij naartoe is; je hoort de betrokkenen zelf, in korte, aangrijpende monologen, gesprekken met zichzelf of met de gestorvene, heel verschillende emoties uitend. Geregeld grijpen de regels naar de keel, maken ze het rauwe gevoel van gemis tastbaar tot op het randje van het dragelijke.
Maar er is ook een chroniqueur, die beschrijft wat er gebeurt, en op de duur ook aan de slepende karavaan deelneemt, zogezegd in opdracht van zijn baas, de hertog. Dat doet wat vreemd-middeleeuws aan, zeker als je weet dat ook een centaur (een Griekse mythologische figuur) een van de figuranten is en inhoudelijk zelfs een vrij belangrijke rol speelt. Het verhaal zelf zit een beetje tussen de regels en lijkt met horten en stoten te gaan, of en toe zelfs te sputteren, sommige scenes zijn ronduit cryptisch; geregeld bekruipt je een gevoel van bevreemding, wellicht met opzet. En daardoor deden de stijl en de structuur van dit boek me erg denken aan de échte, klassieke, Griekse tragedies, vooral die van Sofokles en Euripides. Je moet al een hele grote zijn om je daar mee te kunnen meten; poëtisch lukt Grossman dat zeker, theatraal ben ik iets minder overtuigd. Maar dit is zonder de minste twijfel een authentieke, erg persoonlijke uiting van rouwlyriek. ( )

Falling Out of Time by David Grossman is a 193-page long prose poem that laments and explores the devastation of grief for parents of children who have died.

The characters are unnamed except for their roles in the book: The Walking Man, The Woman Who Left Home, The Town Chronicler, The Town Chronicler’s Wife, The Midwife, The Cobbler, The Net-Mender, The Centaur, The Elderly Math Teacher, the Duke.

Perhaps their ambiguity is purposed to broaden their mourning from a personal experience to one that is communal since many children died in the village in which this novel takes place. Perhaps their namelessness is in answer to the identity they have lost since the travesty of the death of their children.

A reader must come to this novel with an active patience, a keen and quiet attention, perhaps even the willingness to read the novel twice. Though the novel is not long, nor difficult, its language is poetic and written in such a way that the reader must actively piece together the story’s plot and to whom each speaker addresses.

While the story wallows in the depth and length of its language and the transition from one speaker to another is not always smooth enough to be made clear, the book is filled with a number of lyrical lines of verse that speak the eloquence of a poem.

To read the rest of my review, you're more than welcome to visit my blog, The Bibliotaphe Closet at: http://zaraalexis.wordpress.com

- Zara ( )

In this book, the Israeli author has created a genre-defying drama, part play, part prose, pure poetry, to tell the story of bereaved parents setting out to reach their lost children.

Een verhaal in stemmen. Flarden van afwisselende personages, zoals een nettenboetster, hertog oude schoolmeester, stadschroniquer, hertog, vroedvrouw, schoenmaker en een centaur, allen zoekend naar hun geliefde, maar overleden kind. David Grossman verloor zelf zijn zoon en soldaat Uri verloor in de strijd tussen Israël en de Palestijnen. Uniek is zijn verlies niet. In Uit de tijd gevallen (2012) weeft hij de worsteling dat ouders hun kinderen overleven, niet kunnen loslaten, graag hen 'daar' willen ontmoeten en het leven moeten hervinden tot een bijzonder boek. Hij mengt genres om de veelzijdigheid en emotionele lading van rouwverwerking vorm te geven. Of het nu Lili, Adam, Michaël, Channa, Adam of Oewi is. "De poëzie is van mijn rouw de taal." (p.121) en "De rouw wordt met de jaren ouder, maar op sommige dagen is die nieuw en fris. Zo ook de woede over alles wat je is ontnomen. Maar je bent niet meer. Je zelf is er niet meer. Je bent buiten de tijd. Hoe leg ik het je uit, als ook de uitleg vastzit in de tijd? Eens vertelde mij een man uit een ver land dat daar als iemand omkomt in een oorlog van hem wordt gezegd: 'Hij is gevallen'. En zo ook jij: je bent gevallen ut de tijd.....Ik zie je wel, maar raak je toch niet aan, ik reik niet tot je met mijn tijdantennen." (p.48).
Knap gecomponeerd, dat ben ik van Grossman gewend. Complimenten ook voor Ruben Verhasselt die structuur en taalspel intact liet bij het omzetten van Hebreeuws naar Nederlands. De auteur schreef ruim 2 jaar aan dit 144 pagina's tellende werk. Reken maar dat het met tranen gepaard is gegaan. De uitnodiging is aan de lezer - hoe bevreemdend de opzet ook mag lijken - dit universele, herkenbare thema eens zo te ervaren. ( )