Je kunt kniesoren dat de zware en dikke verzamelband, met al zijn doublures en het voorbijgaan aan iedere chronologie, te veel van het goede is; maar niemand is verplicht om de verhalen van A tot Z te lezen. Je kunt opmerken dat uitgeverij De Bezige Bij zo snel mogelijk moet komen met een betaalbare en handzame paperback (waarin dan meteen de meer dan dertig zetfouten gecorrigeerd kunnen worden). Maar het doet allemaal niets af aan het monumentale karakter van deze uitgave. Berichten uit Kolyma is een gedenkteken in woorden voor de miljoenen naamloze slachtoffers van de Goelag. En wat voor woorden!

Het belang van Sjalamovs verzamelde Berichten uit Kolyma kan moeilijk worden overschat. Dat geldt voor het historische belang als een van de weinige uitvoerige getuigenissen van een overlever. En voor het literaire belang als een documentair prozawerk waarin met de allergrootste precisie wordt verhaald hoe mensen leven op de bodem van de hel. Dieren, zo stelt Sjalamov meer dan eens vast, 'zijn uit beter materiaal gemaakt': onder omstandigheden als die in Kolyma sterven ze gewoon. Mensen kun je vernederen, vertrappen, folteren, beroven, afjakkeren, ze zullen zich met alle listen en lagen aan de laatste broodkruimel blijven vastklampen. Tot ook zij door de bodem zakken. De permafrost van Kolyma bewaart de lijken van honderdduizenden gevangenen.