Le radeau de pierre (1986 original; edició 2009)

In 2006 las ik De Stad der Blinden van José Saramago waarin de schrijver het gedachte-experiment uitwerkte van wat er kan gebeuren als de mensheid plotseling blind wordt. In Het Stenen Vlot waagt José Saramago zich aan een ander gedachte-experiment. Dit keer scheurt het Iberische schiereiland van Europa af bij de Pyreneeën en drijft de Atlantische Oceaan op. Alleen dit idee al maakt dit boek voor mij de moeite waard. Het door elkaar geschud worden en uit mijn vastgeroeste denkpatronen gerammeld worden, vind ik altijd verfrissend.

Naast de wereldlijke politieke consequenties van dit gegeven, worden er een aantal bewoners en een hond van het Iberische schiereiland gevolgd, bewoners die allemaal iets wonderlijks hebben meegemaakt op het moment dat het schiereiland zich begon te bewegen. Op zich geen bijzondere mensen behalve dat ze uitermate rustig en nuchter blijven onder wat hen overkomt maar tegelijkertijd ook vol passie zijn. Ik heb geen idee hoeveel hiervan de Portugese aard is.
De ontmoetingen tussen deze mensen en de afstanden die ze met elkaar afleggen lijken niet echt op te schieten of werkelijk ergens heen te gaan, toch kon ik niet stoppen met lezen om meer over hen te weten te komen.

De verteller van het verhaal komt ook regelmatig in beeld door het commentaar dat hij geeft op wat hij zojuist geschreven heeft of een uitleg waarom hij iets op een bepaalde manier vertelt en niet op een andere manier. En soms lijken zijn gedachten associatief alle kanten op te gaan om dan toch wel weer tot het oorspronkelijke verhaal terug te keren. In het begin moest ik daar erg aan wennen maar na verloop van tijd, voelde het juist wel toepasselijk. In plaats van in het verhaal te verdwijnen, word je door deze schrijfstijl steeds als beschouwer geplaatst en dat is uiteindelijk ook wat we zijn. Mooi gedaan. ( )

La balsa de piedra parte de un audaz planteamiento narrativo. Una grieta abierta espontáneamente a lo largo de los Pirineos provoca la separación de la Península Ibérica del resto del continente europeo. Transformada en una gran isla flotante, se moverá hacia una única dirección inexorable: la mera utopía, el ser del mundo. José Saramago muestra en La balsa de piedra una insólita y sorprendente perspectiva de la Península Ibérica, en la que no faltan sagaces miradas sobre los gobernantes, el comportamiento de las masas, el sentido de Europa y la influencia de los Estados Unidos de América. Y también demuestra que cada cosa tiene su lugar y cada lugar reclama la cosa que le corresponde, que no se puede huir de la naturaleza y que el ser humano es un ser inteligente, sin duda, pero no tanto como sería deseable. ( )

Una grieta abierta espontáneamente a lo largo de los Pirineos provoca la separación física de la península ibérica, que se aleja de Europa flotando en el Atlántico.La balsa de piedra es, en palabras del propio autor «una novela profundamente ibérica», relativa a «Portugal y al conjunto de los pueblos españoles, que siento que comparten una cultura común, una cultura que no es rigurosamente europea: es otro mundo, un mundo con un carácter tan fuerte, tan propio, que los pueblos de la Península deberían hacer un gran esfuerzo de entendimiento mutuo para resistir a las presiones de la cultura europea, que no es sino la cultura de los tres países dominantes, Francia, Alemania e Inglaterra.»La maestría expresiva de José Saramago sirve, pues, aquí a un audaz planteamiento narrativo que, en la mejor tradición de Swift o de H.G. Wells, apunta al centro mismo de una verdadera «cuestión palpitante»: las relaciones de los pueblos ibéricos con Europa. ( )

This early novel can be seen as the precursor or model for Saramago's later surreal modern parables Blindness, Seeing, and Death at Intervals, all of which explore the consequences of changing one of the natural laws society takes for granted. It has a similar mixture of philosophy, humour and the political and personal. As in all of his novels, Saramago's style is idiosyncratic, with long and apparently rambling sentences broken only by occasional commas.

This time the starting point occurs when a crack opens up along the French border in the Pyrenees, and the Iberian peninsula starts moving into the Atlantic towards the Azores. The first section brings together a group of people all of whom have been touched by apparently miraculous events at the same time as the gap appeared. This personal story, which has elements of the picaresque, is set against a wider imagining of the political, geographical and social consequences of such an upheaval. Once again Saramago places little faith in the governments he portrays, and his imagination spans both big ideas and quotidian details.

The oddly assorted group of three men, two women (three Portuguese and two Spanish) and a dog travel round the new island on a desultory quest, initially by car and later in a horse drawn wagon (both Deux Chevaux). To say much more would spoil the book for new readers, and this one stands comparison with Saramago's best books. ( )

Una grieta abierta espontáneamente a lo largo de los Pirineos provoca la separación del continente Europeo de toda la península ibérica, transformándola en una gran isla flotante. Dos mujeres y un hombre viajan incansablemente a traves de la Peninsula mientras ella va surcando el océano. el mundo está cambiando y ellos saben que deben buscar en sí mismos las personas nuevas en que se convertirán. Eso les vasta.