In de zomer van 1920 wordt buiten de poorten van Warschau een slag geleverd, die in historisch belang niet onderdoet voor de slag bij Waterloo. Maar hoe ingrijpend en beslissend ook, het verhaal van de Poolse strijders die op het nippertje weten te voorkomen dat Lenin met zijn Russische leger het bolsjewisme naar West-Europa brengt, is grotendeels vergeten.
De nieuwe Sovjetstaat is in 1920, kort na de Russische revolutie, nog wankel. De beste manier om zijn voortbestaan te waarborgen, lijkt de export van de revolutie naar Duitsland. Sat land zit na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog economisch aan de grond en wordt door interne tweedracht verscheurd. Maar tussen Rusland en Duitsland ligt Polen, dat nog maar net onafhankelijk is en dat graag zo wil houden.

Adam Zamoyski, a specialist in Polish history, has written a highly readable, concise and well illustrated account of the Polish-Soviet War of 1919-1921. In contrast to the book's subtitle "Lenin's failed conquest of Europe", the Soviets only reacted to Polish aggression. Russia being embroiled in a civil war, Polish generalissimo and chief of state Jozef Pilsudski tried his luck to secure the unfair borders the Germans had inflicted on the Russians at the Treaty of Brest-Litovsk. The Polish armies composed of former German, Austrian, Russian and independent units took Minsk and Kiev (decidedly non-Polish cities). When the Soviets finally concentrated their forces, they pushed the outnumbered Polish relentlessly back - 400 kilometers to Warsaw and the Vistula.

The fast push had exhausted Soviet logistics. The 400 kilometers were close to the distance armies could no longer sustain themselves according to Martin van Creveld's Supplying War. The Soviet command did not realize how vulnerable they were to a Polish counterstrike. The Poles had deciphered the Soviet communications and were well aware of the lopsided Soviet dispositions. Using his interior lines, Pilsudski transfered troops from the southern theater to Warsaw and constituted a strike force. While the Soviets continued to attack Warsaw and its surroundings, Pilsudski turned the Soviet flank and, similar to the 1870 Sedan or the 1940 Sichelschnitt, trapped the Soviets against East Prussia, wiping out the Soviet army. The success, the wonder of the Vistula, allowed to Poles to recover the territories lost in the Soviet counterstrike. The Treaty of Riga in 1921 extended the Polish borders to Vilnius and close to Minsk, incorporating Lithuanian, Belorussian and Ukrainian territories into Greater Poland which stoked explosive resentments.

The short war was notable for its famous observers: Maxime Weygand and Charles de Gaulle, the future pope Pius XI (then the Papal nuncio). Among the actors on the Soviet side, we find Trotsky, Stalin (responsible for many a blunder) as well as many future generals and marshals. The war itself was characterized by its Blitzkrieg-like fluidity of cavalry strikes in open space. Perhaps Stalin's reluctance of supporting the Warsaw uprising in 1944 was triggered, besides an anti-Polish attitude, a reluctance to push his armies too fast across the Vistula.

Zamoyski's too short account of this very interesting topic makes me want to read Norman Davies' classic and longer White Eagle, Red Star about the Polish-Soviet War. ( )

A very interesting book. This historical and few known chapter of our history reveals some hypothetical and catashropical consequences if a comunist victory were reached. ( )

Een boek over een interessante periode in de geschiedenis, de vrijwel vergeten slag om Warschau in 1920. Jammer genoeg weet de auteur het verhaal niet echt pakkend te vertellen. Het boek doorloopt vrijwel chronologisch de periode van januari 1920 tot de wapenstilstand van 16 oktober 1920. Het verhaal richt zich met name op de militaire geschiedenis van de slag, waardoor het iets te veel een opsomming wordt van legers en divisies die onder leiding van die-en-die bij daarzo vechten en vervolgens verder optrekken of zich terugtrekken.

Het boek bevat een aardig aantal kaartjes, waarop helaas de plaatsnamen niet altijd het zelfde gespeld worden als in de tekst. Als amateur op het gebied van de krijgsgeschiedenis miste ik een korte uitleg over hoe een leger in elkaar zit (legers, brigades, regimenten ...). En voor een oorlog die zich tussen twee volken van Slavische origine afspeelt was een beter overzicht van de belangrijkste personen ook welkom geweest. Het kwam nu wel voor dat er twee bevelhebbers, die beide een paar pagina's eerder in een korte alinea geintroduceerd waren, met elkaar slaags raakten, waarbij de namen zo op elkaar leken dat ik op een gegeven moment maar opgaf om uit te zoeken wie van de twee de Poolse, en wie de Russische kant vertegenwoordigde.

Interessant in het boek vond ik de rol die een aantal personen die je uit de Tweede wereldoorlog kent in dit conflict gespeeld blijken te hebben. De Gaulle, Stalin en Sikorski komen uitgebreid in beeld in het verhaal. Dat klopt ook met de insteek van de auteur. hij is van mening dat dit conflict door de manier waarop het verlopen is van grote invloed is geweest op de manier waarop (Midden-)Europa zich in de jaren twintig en dertig kon ontwikkelen, en dat het daardoor ook voor die grote oorlog van de 20e eeuw ingrijpende gevolgen heeft gehad. Het meest concrete voorbeeld is misschien wel de tatsjanka, een rijtuig met daarop een automatisch geweer. ( )

Een voetnoot in de geschiedenis, een aantekening in marges van biografieën , kortom een vrijwel vergeten oorlog. Lenin, ook niet tevreden met de uitkomsten van de vrede van Versaille, wilde zijn revolutie graag naar het Westen exporteren en moest met dat doel eerst zijn grenzen “opschonen” met de inlijving van Polen, Oekraïne en de Baltische staten.
Polen werd zijn Waterloo. Pilsudski, een omhooggevallen “vrijheidsstrijder” en amateur strateeg, slaagde er in om met veel boeren vernuft en een behoorlijke dosis geluk de Russen niet alleen te verslaan maar ook hun keurkorps “Konarmia” weg te vagen.

Het boek bevat pure krijgsgeschiedenis en gaat niet of nauwelijks in op de politieke omstandigheden waarin deze oorlog zich afspeelde. Bekend is dat b.v Churchill als erkend hater van het communisme de Polen wel wilde helpen, maar de toenmalige Engelse administratie voelde daar, met een uitgemergeld leger, niets voor. Op het slagveld komen we nog De Gaulle als waarnemer tegen, en ook de latere Generaal Weijgand.

Met de kennis van nu weten we dat de vrede van 1921 slechts een pauze inlaste; 1939 zette alles weer op z’n kop en stortte Polen in een wrede dictatuur van het fascisme en ging in 1945 naadloos over in een niets ontziende overheersing van Rusland. Gelukkig is ook daar een einde aan gekomen.

De schrijver is zich bewust van het feit dat het onderwerp voor dit boek is versmald tot beschrijving van de strategisch-militaire geschiedenis en verwijst in dat verband naar rijkelijk overvloedige literatuur die over die periode is gepubliceerd.
Al met al een interessant boek. ( )