El Sopar (2009)

Son roman, si bien construit, nous laisse finalement avec une poignée de questions sur la morale et ses sales petits arrangements.

De hel, dat is bijvoorbeeld een eeuwigdurend verblijf in Renaat Braems afzichtelijke politietoren in Antwerpen. Maar een duur diner voor twee stellen, zoals in Herman Kochs meesterlijke nieuwe roman, blijkt ook een mogelijkheid.
Maar het écht buitengewoon knappe van deze roman is dat deze nuchter-geestige Paul zich in de loop van het verhaal ontpopt als iemand voor wie je allengs minder en minder sympathie gaat voelen (- om maar één ding te noemen: heeft hij eigenlijk niet last van nare geweldsfantasieën?).

Na Het diner kan niemand meer ontkennen dat Herman Koch een volleerd schrijver is. Hoe ver ga je om je kind te beschermen?
Tezamen bezorgen al die zorgvuldig in stelling gebrachte 'flarden' de van een strakke plot voorziene roman Het diner een dwingend karakter: de lezer is getuige van een persoonlijke ramp, die zich nú voltrekt. Maar op een ander niveau zou deze gespannen relatie tussen de broers kunnen staan voor de zogenaamde kloof tussen burger en politiek.

Herman Koch is het schrijven niet verleerd. Prachtig vervreemdend zijn bijvoorbeeld de bladzijden waar wordt beschreven dat de verteller buiten het restaurant staat te wachten op zijn op de fiets eraan sprintende zoon.
En ja, zo is Koch op zijn best, schitterend denkend en schrijvend tot aan de uiterste consequentie en niet ingesnoerd door iets wat zo wezenlijk kinderachtig is als een verbazingwekkende plot.

Maar één ding moet gelukkig ook worden vastgesteld: Herman Koch is het schrijven niet verleerd. Prachtig vervreemdend zijn bijvoorbeeld de bladzijden waar wordt beschreven dat de verteller buiten het restaurant staat te wachten op zijn op de fiets eraan sprintende zoon: 'Michel kwam langszij. Wat zag hij? Een man die op zijn dooie akkertje door het park slenterde? Met een mobieltje aan zijn oor? Of zag hij zijn vader? Met of zonder mobiel?'
De passages waarin de verteller thuis op de bank ligt te denken, behoren eveneens tot de hoogtepunten van dit boek: 'Iets fluisterde mij in dat ik met denken moest stoppen, dat ik vooral niet te ver door moest denken. Maar dat lukte nooit, ik dacht de dingen altijd door tot aan het eind, tot aan hun uiterste consequentie.'

En ja, zo is Koch op zijn best, schitterend denkend en schrijvend tot aan de uiterste consequentie en niet ingesnoerd door iets wat zo wezenlijk kinderachtig is als een verbazingwekkende plot.

Even confronterend zijn de passages waarin Koch de quasi-deftige gewoonten van obers en restauranthouders tegen het licht houdt: gerechten met de pink aanwijzen, vertellen dat het lamsboutje van een boerderij komt waar de dieren gelukkig zijn. Geen restaurantbezoek zal meer hetzelfde zijn na lezing van Het diner.
Valt er op dit boek dan niets aan te merken? Een kleinigheid: compositorisch komt het hoofdstuk over Pauls onderwijsverleden enigszins uit de lucht vallen. Maar afgezet tegen de zorgvuldige bouw van de rest van het boek, Kochs opvallend effectieve timing, en bovenal de vele geestige observaties van menselijke ijdelheid, is dat beslist overkomelijk.