Jeroen Vanheste

Tweede druk. 'De wijsheid van de roman' is eerder verschenen met isbn: 978 94 6036 063 3 Aandacht voor het werk van Marcel Proust, Leo Tolstoj, Fjodor Dostojevski, Hermann Broch, Thomas Mann, Michel Houellebecq en Miguel de Cervantes Schrijvers en dichters zijn onderzoekers van de menselijke natuur en cultuur. De Griekse tragedies en de stukken van Shakespeare werpen de vraag op wat het betekent mens te zijn en verkennen de diepste angsten en verlangens van de menselijke ziel. Don Quichot verbeeldt het menselijke streven, dat altijd vergeefs is, maar daarom nog niet minder heldhaftig. Marcel Proust onderzoekt in Op Zoek naar de Verloren Tijd de mogelijkheid en het wezen van menselijke relaties in het algemeen en de liefde in het bijzonder. Tolstoj stelt in zijn grote romans Oorlog en Vrede en Anna Karenina de misschien oudste filosofische vraag: hoe moet je leven? Andere schrijvers richten zich vooral op de relatie tussen mens en samenleving of op de cultuur als geheel. Dostojevski bekritiseert in al zijn late werk het moderne materialistische en atheïstische mens- en wereldbeeld en werpt zich op als hartstochtelijk verdediger van zowel de religie als het geloof in de menselijke vrije wil. Werken als 'De Slaapwandelaars' van Hermann Broch en 'De Toverberg' en 'Dokter Faustus' van Thomas Mann behoren tot de interessantste en indringendste analyses van onze Europese cultuur. In al deze voorbeelden gaat het om literatuur als filosofie, om literaire verkenningen van antropologische en cultuurfilosofische onderwerpen en motieven. De literatuur leert ons het een en ander over mens en cultuur, op een heel andere wijze dan de filosofie of de wetenschappen dat doen. "De maaltijd die de romanschrijver opdient, is de menselijke conditie", stelt Milan Kundera. In dit boek wordt een maaltijd van zeven gangen opgediend, waarin de menselijke en culturele conditie onderzocht worden aan de hand van het oeuvre van een aantal belangrijke auteurs die zich niet alleen als romanschrijver, maar ook als cultuurfilosoof manifesteren.
Recensie(s)
Het boek is in de kern een algemene bespreking van enkele spraakmakende ideeën-romans, geschreven tegen het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw, o.a. van Dostojevski, Thomas Mann, Proust en Hermann Broch. Het is zeker geen neutrale literatuurwetenschappelijke studie maar een betoog dat is bedoeld om duidelijk te maken dat de roman prima dienst kan doen als voertuig van filosofische en levensbeschouwelijke ideeën. De bespreking van de diverse romans en hun auteurs laat zien dat de moderne roman geworteld is in de waarden van humanisme, anti-materialisme en trans-nationalisme, idealen die, volgens Vanheste, hun actualiteit nog lang niet hebben verloren. Niet voor specialisten geschreven maar voor iedereen die literatuur en het humanisme een warm hart toedragen. Een interessante en toegankelijk geschreven aanvulling op de lectuur van deze romans.… (més)